Osiedle mieszkaniowe wielorodzinne w zabudowie liniowej złożonej z powtarzalnych sekcji, budowane od roku 1938 w okresie III Rzeszy, z cechami charakterystycznymi dla tego okresu.
Kontynuacja założeń i form urbanistycznych wcześniej
zrealizowanej części osiedla wzdłuż ulicy Witkiewicza (Brunner Allee) budowanej
od końca lat 20. XX wieku (w okresie Republiki Weimarskiej).
Projektant: M.D.R.D.B.K.
Inwestor: GAGfAH (Gemeinnützige Aktien-Gesellschaft
für Angestellten-Heimstätten) firma istnieje do dziś pod
nazwą Vonovia, nazwa pojawiła się w roku 2015 po połączeniu GAGfAH z Deutsche
Annington; Vonovia jest obecnie największą niemiecką firmą zajmującą się nieruchomościami mieszkalnymi.
Data projektu: 21.02.1938 (okres III Rzeszy / lata1933-1945)
Urbanistyka
Kompozycja urbanistyczna jest kontynuacją idei modernistycznych – zabudowa obrzeżna wzdłuż ulic, w układzie liniowym, południkowym. Jak pisze badacz przedwojennej wielorodzinnej architektury mieszkaniowej Szczecina Krzysztof Bizio „Na podkreślenie zasługuje nieznaczne wycofanie w środkowej części ciągu fragmentów linii zabudowy, które odróżniają ten układ od realizowanych wcześniej form modernistycznych. Pozwala to na wyróżnienie charakterystycznej cechy ówczesnych kompozycji urbanistycznej, polegającej na tworzeniu lokalnych kompozycji symetrycznych i niewielkich placów, które można uznać za dalekie reminiscencje klasycyzującej urbanistyki.”[1]
Wejścia do klatek schodowych są odsunięte od ulicy i poprzedzone nieznacznie podniesionymi nad poziom chodnika przed-ogródkami, które są dodatkowo wydzielone betonowymi krawężnikami. Z tyłu domów znajdują się ogródki lokatorskie.
Kompozycja urbanistyczna jest kontynuacją idei modernistycznych – zabudowa obrzeżna wzdłuż ulic, w układzie liniowym, południkowym. Jak pisze badacz przedwojennej wielorodzinnej architektury mieszkaniowej Szczecina Krzysztof Bizio „Na podkreślenie zasługuje nieznaczne wycofanie w środkowej części ciągu fragmentów linii zabudowy, które odróżniają ten układ od realizowanych wcześniej form modernistycznych. Pozwala to na wyróżnienie charakterystycznej cechy ówczesnych kompozycji urbanistycznej, polegającej na tworzeniu lokalnych kompozycji symetrycznych i niewielkich placów, które można uznać za dalekie reminiscencje klasycyzującej urbanistyki.”[1]
Wejścia do klatek schodowych są odsunięte od ulicy i poprzedzone nieznacznie podniesionymi nad poziom chodnika przed-ogródkami, które są dodatkowo wydzielone betonowymi krawężnikami. Z tyłu domów znajdują się ogródki lokatorskie.
 |
| schemat urbanistyczny / skan z Krzysztof Bizio, Od kamienicy... |
Typologia i konstrukcja
Pod względem typologicznym zespół zabudowy ul. Włodkowica reprezentuje typ sekcyjnej zabudowy klatkowej w układzie liniowym. W okresie III Rzeszy była to, podobnie jak w poprzedzającym go okresie Republiki Weimarskiej, najbardziej popularna forma rozwiązań wielorodzinnej architektury mieszkaniowej. Jest to kontynuacja rozwiązań umiarkowanego modernizmu z drugiej połowy lat 20. XX wieku, kiedy to upowszechnił się model budynku sekcyjnego, podpiwniczonego, z dwoma lub trzema kondygnacjami mieszkalnymi i wysokim dachem przykrywającym nieużytkowy strych. Podłużny układ konstrukcyjny oparty na ścianach zewnętrznych oraz podłużnej ścianie ulokowanej blisko środka szerokości traktu. Ściany murowane z cegły, stropy drewniane belkowe w obszarze pokoi oraz ceramiczne w obszarze łazienek i kuchni.
Pod względem typologicznym zespół zabudowy ul. Włodkowica reprezentuje typ sekcyjnej zabudowy klatkowej w układzie liniowym. W okresie III Rzeszy była to, podobnie jak w poprzedzającym go okresie Republiki Weimarskiej, najbardziej popularna forma rozwiązań wielorodzinnej architektury mieszkaniowej. Jest to kontynuacja rozwiązań umiarkowanego modernizmu z drugiej połowy lat 20. XX wieku, kiedy to upowszechnił się model budynku sekcyjnego, podpiwniczonego, z dwoma lub trzema kondygnacjami mieszkalnymi i wysokim dachem przykrywającym nieużytkowy strych. Podłużny układ konstrukcyjny oparty na ścianach zewnętrznych oraz podłużnej ścianie ulokowanej blisko środka szerokości traktu. Ściany murowane z cegły, stropy drewniane belkowe w obszarze pokoi oraz ceramiczne w obszarze łazienek i kuchni.
Architektura
Budynki przy ul. Włodkowica charakteryzują się powściągliwym (a wręcz ascetycznym) językiem formalnym w postaci płaskiej tektoniki otynkowanych elewacji bez loggii i balkonów. Jedynym akcentem architektonicznym w kompozycji elewacji jest klatka schodowa – jej okna wyróżniają się innym rozmiarem. Pozostałe okna, z wyjątkiem węższych okien łazienek mają jednolite wymiary - kwadratowe okna pokoi i kuchni o wymiarach 150 x 150cm - i są rozmieszczone w regularnych odstępach.
Budynki przy ul. Włodkowica charakteryzują się powściągliwym (a wręcz ascetycznym) językiem formalnym w postaci płaskiej tektoniki otynkowanych elewacji bez loggii i balkonów. Jedynym akcentem architektonicznym w kompozycji elewacji jest klatka schodowa – jej okna wyróżniają się innym rozmiarem. Pozostałe okna, z wyjątkiem węższych okien łazienek mają jednolite wymiary - kwadratowe okna pokoi i kuchni o wymiarach 150 x 150cm - i są rozmieszczone w regularnych odstępach.
Funkcja
W budynkach przy ul. Włodkowica występują dwa typy mieszkań składających się z trzech lub dwóch pokoi, kuchni i łazienki obsługiwanych korytarzem z wejściem do mieszkania z lewego lub prawego dłuższego boku klatki schodowej (mieszkania dwupokojowe) lub z krótszego boku klatki schodowej (mieszkania trzypokojowe). Zawsze z jednego poziomu klatki schodowej są dostępne dwa mieszkania. Jaki pisze K. Bizio układy te są kontynuacją „poszukiwań optymalnych form niewielkiego, dwupokojowego mieszkania sprzed 1933 r.”[2]
W budynkach przy ul. Włodkowica występują dwa typy mieszkań składających się z trzech lub dwóch pokoi, kuchni i łazienki obsługiwanych korytarzem z wejściem do mieszkania z lewego lub prawego dłuższego boku klatki schodowej (mieszkania dwupokojowe) lub z krótszego boku klatki schodowej (mieszkania trzypokojowe). Zawsze z jednego poziomu klatki schodowej są dostępne dwa mieszkania. Jaki pisze K. Bizio układy te są kontynuacją „poszukiwań optymalnych form niewielkiego, dwupokojowego mieszkania sprzed 1933 r.”[2]
 |
| rzut sekcji powtarzalnej / skan z Krzysztof Bizio, Od kamienicy... |
 |
| zabudowa ulicy Pawła Włodkowica w kontekście osiedla pomiędzy ul. Stanisława Witkiewicza i Wita Stwosza, oprac. T. Sachanowicz |
 |
| zabudowa ulicy Pawła Włodkowica w Szczecinie, fot. T. Sachanowicz |
 |
| zabudowa ulicy Pawła Włodkowica w Szczecinie, fot. T. Sachanowicz |
 |
| zabudowa ulicy Pawła Włodkowica w Szczecinie, fot. T. Sachanowicz |
 |
| zabudowa ulicy Pawła Włodkowica w Szczecinie, fot. T. Sachanowicz |
 |
| zabudowa ulicy Pawła Włodkowica w Szczecinie, fot. T. Sachanowicz |
 |
| zabudowa ulicy Pawła Włodkowica w Szczecinie, fot. T. Sachanowicz |
 |
| zabudowa ulicy Pawła Włodkowica w Szczecinie, fot. T. Sachanowicz |
 |
| zabudowa ulicy Pawła Włodkowica w Szczecinie, fot. T. Sachanowicz |
 |
| zabudowa ulicy Pawła Włodkowica w Szczecinie, fot. T. Sachanowicz |
 |
| zabudowa ulicy Pawła Włodkowica w Szczecinie, fot. T. Sachanowicz |
 |
| zabudowa ulicy Pawła Włodkowica w Szczecinie, fot. T. Sachanowicz |
 |
| zabudowa ulicy Pawła Włodkowica w Szczecinie, fot. T. Sachanowicz |
 |
| zabudowa ulicy Pawła Włodkowica w Szczecinie, fot. T. Sachanowicz |
 |
| zabudowa ulicy Pawła Włodkowica w Szczecinie, fot. T. Sachanowicz |
Powyższe zdjęcia zabudowy ul. P. Włodkowica w Szczecinie pochodzą z roku 2013.
opracowanie:
Tomasz Sachanowicz Architekt
Bibliografia:
- Krzysztof Bizio, Od kamienicy czynszowej do spółdzielczego
osiedla mieszkaniowego. Ewolucja idei w szczecińskiej wielorodzinnej
architekturze mieszkaniowej od połowy XIX w. do II wojny światowej., Szczecin,
2016, Wydawnictwo Uczelniane Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego
w Szczecinie, ISBN 978-83-7663-209-4
