„Koloss von Prora” / „Colossus of Prora” / „Kolos z Prory” (lub w skrócie Prora) to plażowy kurort na
wyspie Rugia (pomiędzy miejscowościami Sassnitz i Binz) nad Morzem Bałtyckim w
Niemczech wyróżniający się swoją kolosalną skalą i nieludzkim rozmiarem. Kompleks
ośmiu identycznych budynków ciągnie się przez 4,5 kilometra w
średniej odległości 150
metrów od idealnie płaskiej, doskonale piaszczystej
plaży. Zaplanowano go jako ośrodek wypoczynkowy oferujący wakacje nad morzem dostępne dla przeciętnego
obywatela (podobnie jak samochód Volkswagen = samochód ludu, którego historia sięga spotkania Ferdinanda Porsche z Adolfem Hitlerem w roku 1934) w ramach strategii
Kraft durch Freude (Siła przez Radość) i wznoszono w latach 1936-1939. Budowa
zespołu nie została ukończona tak jak planowano i nigdy nie działał on zgodnie
ze swoim przeznaczeniem. Obiekt jest zarejestrowanym zabytkiem oraz pomnikiem
architektury III Rzeszy.
 |
| Prora - jeden z bloków - widok od strony lądu, fot. TS |
‘Każdy człowiek pracy zasługuje na wakacje nad morzem’ – to
idea będąca fundamentem zabudowy Prory. Kompleks miał w założeniu zaspokoić
potrzebę plażowej rekreacji 20 000 osób na raz. Konkurs na projekt zespołu
wakacyjnego sądzony był przez samego naczelnego architekta III Rzeszy Alberta
Speera a wygrał go Clemens Klotz.
Projekt znalazł też uznanie międzynarodowe zdobywając Grand Prix Światowej
Wystawy w Paryżu, w roku 1937.
Główne założenie projektu to zapewnienie wszystkim pokojom
widoku na morze w wyniku czego korytarze i węzły sanitarne skierowane były w
stronę lądu. Każdy z pokojów o wymiarach 5 x 2,5 metra miał być
wyposażony w dwa łóżka, szafę i umywalkę. Węzły sanitarne z toaletami i
prysznicami były wspólne, dostępne z korytarza. Na każdym piętrze
zaprojektowano też świetlicę / salę balową.
W skład kompleksu miała też wejść ogromna Hala Festiwalowa –
kryta arena mogąca pomieścić wszystkich 20 000 gości na raz, zaprojektowana
przez Ericha Putlitza, który dla
Prory zaprojektował też dwa baseny pływackie, kino i teatr. Ośrodek miał mieć
własny dok dla statków pasażerskich.
Prora była dla Hitlera przedsięwzięciem nie tylko
prestiżowo-propagandowym – „najpotężniejszy i największy [ośrodek wypoczynkowy]
jaki kiedykolwiek istniał” - ale też strategicznym – w przypadku wojny kurort
miał być zamieniony w szpital wojskowy blisko frontu wschodniego.
We wznoszenie Prory zaangażowanych było 9000 pracowników ze
wszystkich znaczących firmy budowlanych III Rzeszy. Po wybuchu II wojny
światowej robotnicy zostali przerzuceni na plac budowy ośrodka badań nad bronią
rakietową Wernera von Brauna (rakiety V1 i V2) w Peenemunde niedaleko Świnoujścia. Porzucony
ośrodek wakacyjny nie został ukończony. Podczas alianckich bombardowań
schroniła się tu część mieszkańców Hamburga, później Prora stała się
schronieniem dla uciekających z przyłączonego do Polski wschodu Niemiec.
Po wojnie blok 5 przystosowany został do potrzeb koszarów
wojsk radzieckich, które stacjonowały tu do roku 1955. Pod koniec lat
czterdziestych dwa z ośmiu bloków kompleksu zostały zburzone. Kilka z
pozostałych bloków było przebudowanych i wykorzystywanych do różnych celów
przez armię niemiecką. Pojawił się pomysł wyburzenia całego kompleksu, jednak
zanim do tego doszło został on objęty ochroną, jako zabytek.
W latach 1992-1994 Prora stała się schronieniem dla
uciekinierów z pogrążonych w wojnie Bałkanów.
W roku 2004 przystąpiono do wyprzedaż indywidualnych
budynków Prory, ze względu na fiasko
sprzedaży zespołu jako całości. Poszczególne bloki wykupili deweloperzy i firmy
( w tym federalna agencja nieruchomości do spółki z landem Mecklenburg-Vorpommern)
z planowanym przeznaczeniem na hotele, schroniska młodzieżowe, apartamenty wakacyjne,
mieszkania dla osób starszych itp.
W jednym z bloków działa małe muzeum i Centrum Dokumentacji
Prory, z wizyty w którym pochodzą zamieszczone poniżej zdjęcia makiety ośrodka
wczasowego.
Prora jest przykładem zbudowanej utopii i przywodzi na myśl
projekt teoretyczny The Continuous Monument włoskiej grupy Superstudio z roku 1969 a także kojarzy się z urbanistyczną
koncepcją rozwoju miast przyszłości - Linearnym Systemem Ciągłym opracowywanym
przez Oskara Hansena.
tekst (w oparciu o wikipedia en) i zdjęcia: T. Sachanowicz
 |
| Prora - zdjęcie satelitarne całości, fot.google maps |
 |
| Prora - zdjęcie satelitarne fragmentu, fot.google maps |
 |
| Prora - zdjęcie satelitarne fragmentu, fot.google maps |
 |
| Prora - zdjęcie satelitarne fragmentu, fot.google maps |
 |
| Prora - zdjęcie satelitarne fragmentu, fot.google maps |
 |
| Prora - zdjęcie satelitarne fragmentu, fot.google maps |
 |
| Prora - zdjęcie satelitarne fragmentu, fot.google maps |
 |
| Prora - jeden z bloków - widok od strony lądu, fot. TS |
 |
| Prora - jeden z bloków - widok od strony lądu, fot. TS |
 |
| Prora - makieta zespołu zabudowy, fot. TS |
 |
| Prora - makieta zespołu zabudowy, fot. TS |
 |
| Prora - makieta zespołu zabudowy, fot. TS |
 |
| Prora - makieta zespołu zabudowy, fot. TS |
 |
| Prora - makieta zespołu zabudowy, fot. TS |
 |
| Prora - makieta zespołu zabudowy, fot. TS |
 |
| Prora - makieta zespołu zabudowy, fot. TS |
 |
| Prora - makieta zespołu zabudowy, fot. TS |
 |
| Prora - makieta zespołu zabudowy, fot. TS |
 |
| Prora - makieta zespołu zabudowy, fot. TS |
 |
| Prora - makieta zespołu zabudowy, fot. TS |
 |
| Prora - makieta zespołu zabudowy, fot. TS |
 |
| Prora - klatka schodowa, fot. TS |
 |
| Prora - wnętrze typowego pokoju, fot. TS |
 |
| Prora - wnętrze typowego pokoju, fot. TS |
 |
| Prora - widok od strony plaży, fot. Wikipedia |
 |
| The Continuous Monument, 1969, Superstudio |
 |
| The Continuous Monument, 1969, Superstudio |
 |
| Schemat Linearnego Systemu Ciągłego Oskara Hansena |
