Architektura w Szczecinie: Ekspresowy wywiad z architektem Bolesławem Stelmachem

Bolesław Stelmach – (ur. 1956) ukończył Wydział Architektury Politechniki Krakowskiej (1980). Założyciel biura architektonicznego Stelmach i Partnerzy Biuro Architektoniczne w Lublinie. Zaprojektował m.in. Centrum Chopinowskie w Warszawie, nowe budynki Muzeum Chopina w Żelazowej Woli, sanatorium Fortunat w Nałęczowie, siedzibę TP S.A. i budynek biurowo-usługowy „Zana House” w Lublinie, rozbudowę Sejmu w Warszawie. Jego projekty były wyróżniane i nagradzane na konkursach w Polsce a także nominowane do nagrody Mies van der Rohe Award. W roku 2010 został laureatem Honorowej Nagrody SARP – najwyższego krajowego wyróżnienia dla architektów.

Bolesław Stelmach podczas wykładu w siedzibie SARP Szczecin, fot. Karol Nieradka

Tomasz Sachanowicz / Architektura w Szczecinie

1. Co skłoniło Pana do zajęcia się architekturą? Dlaczego wybrał Pan architekturę?

Bolesław Stelmach:

Przypadek. Chciałem być abstrakcyjnym malarzem takim, jak Mark Rothko. Tylko, że istniał Mark Rothko dowiedziałem się w latach 80-tych, i wtedy się okazało, że on już wszystko namalował.

No 14, Mark Rothko, fot. wikipedia

2. Kto był Pana najbardziej inspirującym nauczycielem ? Kto z nauczycieli miał na Pana największy wpływ?

Profesor Bohdan Lisowski na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej.

3. Od którego z architektów najwięcej się Pan nauczył?

Najwięcej o architekturze nauczyłem się z tekstów Romano Guardini. Ale to nie był architekt.

4. Którego z żyjących architektów najbardziej Pan podziwia?

Marka Budzyńskiego.

5. Jaka wielka architektura pozostawia Pana niewzruszonym?

Każda. Nie emocjonuję się architekturą.

6. Którego niezrealizowanego projektu najbardziej Pan żałuje ?

Żadnego.

7. Którą część procesu projektowego lubi Pan najbardziej ?

„Pytanie na budowie domu, jaki chce być”(L.Kahn). "Na rusztowaniach." (L. Niemojewski) - Samo budowanie.

8. Co jest Pana piętą Achillesa?

Niewiedza.

9. W którym ze znanych domów najbardziej chciałby Pan zamieszkać ?

W Łazienkach.

Pałac Łazienkowski, fot. wikipedia

10. Które z miast jest Pana ulubionym ?

San Gimignano.

Widok miasta San Gimignano, fot. wikipedia

11. Który z budynków chciałby Pan, żeby został zburzony?

Pagoda na Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie i jego parterowe odnogi, jako decyzja Miejscowego Planu Zagospodarowania o uporządkowaniu Centrum Warszawy. Ten z kolei byłby konsekwencją dobrego prawa porządkującego problemy własnościowe gruntów w Polsce oraz planowania na wszystkich szczeblach. Korekta Pałacu Kultury byłaby tylko symboliczną konsekwencją dojrzałości społeczeństwa.

PKiN w Warszawie, fot. wikipedia

12. Może Pan pracować w dowolnym mieście na świecie, w dowolnym czasie w historii – gdzie i kiedy Pan wybiera?

Dzisiaj, w Nałęczowie. Nie ma to żadnego znaczenia.

13. Która z realizacji jest najważniejsza w Pana życiu zawodowym ?

Następna.

14. Kto jest Pana ulubionym klientem (klient indywidualny, prywatny, instytucja) ?

Cieśla nie musi lubić klientów. Najważniejsze jest to co robię a nie dla kogo. Bach nie przepadał za swoimi pracodawcami.

15. Zlecenie Pana marzeń to …?

Nie mam.

16. Jaki przepis prawny wprowadziłby Pan lub usunął gdyby mógł?

Patrz odpowiedź 11.

17. Jaka jest Pana ulubiona książka o architekturze?

Nie czytam.

18. Jaka jest Pana ulubiona książka?

"W poszukiwaniu straconego czasu", Marcel Proust. Ciągle ją czytam, od 40 lat.

19. Jaki film jest Pana ulubionym?
„Zwierciadło”. Andriej Tarkowskij.

20. Czego Pan słucha? Jakiej muzyki?

J.S.Bach. Kantaty, Pasje, Msza H-Moll.

21. Co o Pana pracy myśli Pana rodzina?

Musi znosić. Moją życiową partnerką jest Architektura, Panna Piękna.

22. Kim byłby Pan, gdyby nie był architektem?

Chciałbym być Markiem Rothko. A kim byłbym, to wie tylko Pan Bóg.

23. Jaki jest Pana ulubiony budynek lub miejsce w Szczecinie? Co sądzi Pan o nowym gmachu Filharmonii Szczecińskiej i Centrum Dialogów Przełomy ?

Teraz Trafostacja Sztuki Jacka Lenarta i A4. Bo dzisiaj tam byłem.

Oba obiekty są chyba znakomite, ale nie znam się na tym.

TRAFOstacja Sztuki w Szczecinie, projekt Studio A4, fot. Tomasz Sachanowicz

24. Jaką radę dałby Pan komuś, kto chce zostać architektem?

W Polsce? Zmienić zawód. Ja jestem za stary.

25. Co Pana inspiruje?

Miejsce.

26. Jaka jest (wg Pana) rola architekta w społeczeństwie?

Taka sama jak kamieniarza i cieśli. Budować.

27. Jak opisałby Pan swój proces projektowania?

Spirala. Najpierw pytanie do miejsca o niejasne atmosfery, w jakich mają znaleźć się użytkownicy, potem szkice „grubą kreską” i pytania do miejsca, czy tak ma być, potem szkice „cienką kreską” i pytania do miejsca, czy tak ma być, potem pytania do domu, czy taki chce być i tak bez końca, aż dom powstanie (Renzo Piano).

28. Co to jest architektura ? (proszę podać definicję swoją lub cudzą, która jest Panu najbliższa)

Architektura to sztuka przekształcania przestrzeni dla życia (Marek Budzyński).

29. Jaka, według Pana, jest przyszłość architektury?
Taka, jak Świata ludzi. Nieciekawa; czyż to nie czysty absurd, że na Ziemi musiało żyć tyle pokoleń aby urodził się jeden Bach ?

To wszystkie pytania. Dziękuję za odpowiedzi.

Dopełniającą powyższy wywiad wypowiedź Bolesława Stelmacha można znaleźć tutaj: http://www.swiatrezydencji.pl/architektura/opinie/czuje-sie-budowniczym

Prezentacja książki Bolesława Stelmacha "Poszukiwania struktur. Prace architektoniczne 1997-2011" (tom 1 - Projekty, rysunki, szkice i tom 2 - Zdjęcia z realizacji): http://www.boleslaw.stelmach.poszukiwania.struktur.pl/